مصرف کل سیگار در کشور، سالانه حدود ۶۵ میلیارد نخ برآورد می‌شود. (این رقم در مقایسه با مصرف ده سال پیش شاید حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد رشد کرده باشد.) می‌توان گفت از این تعداد حدود ۱۵ میلیارد نخ به صورت بسته‌بندی شده و به طور قاچاق وارد کشور می‌شود. اما ۵۰ میلیارد نخ دیگر به چه ترتیب تولید می‌شوند؟
شرکت دخانیات ایران که متولی این امر است، خود ۲۵ میلیارد نخ را تولید و بسته‌بندی می‌کند. حدود ۲۵ میلیارد نخ دیگر نیز زیر نظر دخانیات ایران توسط چند شرکت خارجی و چند شرکت ایرانی تولید و بسته‌بندی می‌شود.
شرکت‌ها و برندها
دخانیات ایران اصلی‌ترین تولیدکننده سیگار، برندهایی مانند بهمن، تیر، کاسپین، فروردین، آسیا و … را عرضه می‌کند.
شرکت ژاپنی Jti یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌هایی است که سهم زیادی را پس از دخانیات دارد، در محل کارخانه دخانیات ایران و در چارچوب مشارکت در تولید، برندهای وینستون، مگنا و مونته‌کارلو را بسته‌بندی می‌کند.
شرکت انگلیسی BAT نیز به عنوان دیگر بازیگر بزرگ این صحنه، در جایگاه بالایی قرار می‌گیرد. این شرکت هم در محل کارخانه دخانیات ایران و در چارچوب مشارکت در تولید، برندهای کنت، پالمال و مونتانا را به بازار می‌فرستد.
شرکت کره‌ای KT&G نیز به همان ترتیب کار می‌کند و با دو برند اِسه و پین شناخته می‌شود.
(گفتنی است که هر یک از این شرکت‌های خارجی، در کشورهای دیگر چندین برند متنوع دیگر دارند، ولی در ایران همین چند برند را تولید می‌کنند.)
اما تولیدکنندگان خصوصی ایرانی که سهم کمتری در بسته‌بندی سیگار دارند، به ترتیب ظرفیت تولید عبارتند از:
– قشم که برند بیستون و اُمگای آن معروف است.
– توتون آرین که معروف‌ترین برند آن ساتر و جی‌وان است.
– آوای توس که برند بیژن را ارایه می‌کند.
چاپ؛ چگونه و کجا؟
چاپ بسته‌های سیگار باید از کیفیت و ثبات رنگ معینی برخوردار باشد. بسته‌های کاغذی و مقوایی هر کدام شرایط فنی خاص خود را هم دارند. پاکت بعضی برندها (مانند وینستون، کنت، پالمال و …) بسته‌بندی لوکس به شمار می‌رود و طلاکوب و برجسته‌‌سازی نیز روی آنها به چشم می‌خورد. در واقع از نظر استانداردهای فنی و بهداشتی، مرکب چاپ سیگار نیز باید از نوع مخصوصی باشد.
بسته‌بندی‌های سیگار در ایران به طور عمده با ماشین‌های افست معمولی و UV چاپ می‌شوند. تنها مقدار محدودی در انزلی با ماشین رول فلکسو به چاپ می‌رسد.
دخانیات ایران، چاپ بسته‌ها و همچنین جعبه‌های مقوایی (ده تایی) و کارتن‌های مورد نیاز خود را از طریق مناقصه به چاپخانه‌ها می‌سپارد.
داشتن ماشین‌آلات بزرگ و چند رنگ و پرسرعت با امکانات تکمیلی in line برای جعبه‌های مقوایی و داشتن دایکات و پوشال‌گیر مناسب و نیز داشتن سرمایه کافی برای سپرده‌گذاری سنگین، از پیش نیازهای شرکت در مناقصه‌هاست. بنابراین در عمل چاپخانه‌های معدودی می‌توانند در مناقصه‌های دخانیات شرکت کنند. با این همه، روال مناقصه‌های دولتی، قیمت پایین‌تر، شانس بیشتری برای برنده شدن در مناقصه دارد. شرکت‌های خارجی نیز با شناسایی امکانات و کیفیت کار و مدیریت چاپخانه‌ها، تعداد معدودی را انتخاب کرده و چاپ بسته‌بندی‌های سیگارهایشان را در چارچوب استانداردهای خود به آنها سفارش می‌دهند.
گفتنی است بر اساس دستورالعمل و نظارت وزارت ارشاد، سیگارهایی که در ایران بسته‌بندی می‌شوند باید چاپ بسته‌هایشان فقط در ایران صورت گیرد. البته هنوز این مقررات به طور صددرصد رعایت نمی‌شود و بعضی برندها بخشی از تیراژ خود را در خارج چاپ می‌کنند. حتی یکی از تولیدکنندگان ایرانی هنوز هم چاپ بسته‌های خود را به خارج سفارش می‌دهد. تا چند سال پیش دخانیات ایران نیز بخشی از کارهای خود را به خارج سفارش می‌داد.
چاپخانه‌هایی که بیشترین سهم را در چاپ برندهای پرتیراژ خارجی دارند، به ترتیب عبارتند از: چاپخانه مایرملنهوف MM (مقوایی و کاغذی)، چاپخانه پردازش تصویر رایان (مقوایی و کاغذی)، آسان پک (مقوایی و کارتن ۵۰ تایی)، چاو گستر (بیشتر کاغذی) و چاپ گیلتا (بیشتر کاغذی).
بسته‌های سیگار علاوه بر بدنه اصلی که کاغذی یا مقوایی است، دارای اجزای دیگری مانند قاب داخلی، هولوگرام، باندرول و … است که آنها هم هر کدام از نظر جنس مواد مصرفی و چاپ، شرایط فنی خاص خود را دارند.
ظرفیت تولید و آینده بازار
چاپخانه‌هایی که در بالا برشمردیم، از نظر ظرفیت تولید، توان پاسخگویی به حدود دو برابر کل نیاز بسته‌بندی سیگار را در کشور دارند. با این حال هر کدام طرح‌های توسعه خود را دارند. برای مثال چاپخانه شرکت MM در ایران که به طور تخصصی فقط به چاپ بسته‌های سیگار می‌پردازد، سال ۲۰۱۳ حدود ۳۰۰۰ تن مقوا و ۱۲۰۰ تن کاغذ چاپ کرده و بر اساس قراردادها در سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۶۰۰۰ تن مقوا و در حدود ۲۰۰۰ تن کاغذ چاپ خواهد کرد.
این شرکت با گسترش زمین و فضای چاپخانه، آماده گسترش امکانات چاپ- به ویژه نصب خط جدید روتوگراور- و پس از چاپ است.
منبع: ماهنامه صنعت چاپ – شماره ۳۸۵ (آذر ۱۳۹۲ )
دیدگاهتان را بنویسید