چاپ هلیو یا همان گراور و تاریخ آن

چاپ هلیو؛ با گراور که تاریخچه استفاده از آن به قرن هجدهم و کشور اتریش باز می گردد؛

در آن زمان کیفیت چاپ به هنر حکاک سیلندر بستگی داشت. هنرمند حکاک با استفاده از ابزار مخصوص، طرح مورد نظر را روی پلیت حکاکی کرده و پلیت روی سیلندر چسبانده می شود.

با وجودی که چاپ گراور در اروپا ابداع شد. اما نخستین بازار این چاپ در آمریکا و در صنایع چاپ روزنامه شکل گرفت.


با ساخت فیلم های سلوفان ‌چاپ و مرکب های روتوگراور دستخوش تغییرات ،‌عمده ای شد تا با نیازهای جدید در لفاف های بسته بندی منطبق شود. مواد جدید از جمله فیلم های پلاستیکی جدید،‌ فویل های آلومینیومی و کاغذهای با کیفیت نیاز به فرآیندهای چاپ با کیفیت بالا را افزایش داده اند.

روش چاپ روتوگراور از جمله روش هایی است که توانسته خود را با این گرایش وفق دهد. در اواسط دهه ۱۹۶۰ میلادی ، چاپ روتوگراور تنها روش مورد استفاده برای لفاف های بسته بندی با کیفیت بالا محسوب می شد. در آن زمان روتوگراور از نظر میزان استفاده ،‌کیفیت و کارایی از فلکسوگرافی جلوتر بود. مزیت عمده این روش، امکان چاپ با کیفیت بالاتر از روش های دیگر چاپی و روی هر نوع سطح بود. با این وجود چاپ فلکسوگرافی در دهه ۷۰ فاصله موجود را بسیار کمتر کرد. دلیل این امر نیز قابلیت صرفه جویی در استفاده از حلال در این روش می باشد. به تدریج و با ساخت مرکب های محلول در آب و مرکب های UV وابستگی چاپ فلکسو به حلال های رایج در چاپ به به حداقل رسید.

در این میان ، استفاده از مرکب های محلول در آب در چاپ روتوگراور مشکلات خاص خود را داشته و نتوانست پا به پای فلکسو پیشرفت کند. همین توانایی فلکسو باعث پیشی گرفتن این روش چاپی از روتوگراور شد. در سال ۱۹۸۲ نزدیک به ۲۳ درصد از کل مرکب های فروخته شده در چاپ گراور مصرف می شد، در حالیکه امروز این رقم در حدود ۱۷ درصد است. از طرف دیگر سهم فلکسو که در سال ۱۹۸۲ حدود ۱۷ درصد بود،‌ اکنون به ۲۳ درصد از کل مصرف مرکب صنایع چاپ رسیده است. در دو دهه اخیر این دو روش چاپ رشد عکس هم داشته اند؛ درحالیکه چاپ افست سهمی تقریباً ثابت و در حدود ۴۰ درصد داشته است.

ساختار شماتیک چاپ روتوگراور

رقابت عمده تنها میان روتوگراور و فلکسوگرافی نیست ، بلکه چاپ افست نیز در حال اشتغال سهم روتوگراور در چند دهه اخیر بوده است . پیش بینی می شود در دهه آینده این رقابت جدی تر شود .
یکی از شاخص های عمده روش چاپ روتوگراور امکان استفاده از محدوده وسیعی از انواع رزین ها ،‌حلال های مرکب می باشد . دلیل این امر نیز لاستیکی یا پلیمری نبودن سطح سیلندر گراور می باشد که حلال ها روی آن اثر مخرب ندارند.
 دلیل دیگر برتری فلکسوگرافی مقرون به صرف بودن آن در انجام تیراژهای پایین تر می باشد.
تنوع محصولات و بازار چاپ های کم حجم کوتاه در این میان نقش اساسی ایفا می کند . واضح است چاپخانه ها به دنبال منافع بیشتر هستند و روشی به کار می برند که حداکثر سود را نصیبشان کند. البته لازم به ذکر است ‌دست اندکاران فناوری روتوگراور نیز بیکار 
ننشسته و پیشرفت هایی در این صنعت رقم زده اند. از جمله می توان به سیستم های تعویض سیلندر اشاره کرد. ادغام این فن آوری با کیفیت مطلوب چاپ روتوگراور بستر مناسبی برای پیشرفت این روش ایجاد کرده است .

به جرأت میتوان گفت روش چاپ روتوگراور از جمله با کیفیت ترین روشهای چاپ در قرن اخیر می باشد . با وجود از دست دادن بخش اقتصادی بازار ، هنوز هم در چاپ لفاف های بسته بندی با کیفیت بالا طرح های پیچیده بازار ویژه خود را دارد و پایان دوره استفاده از مرکب های پایه حلال در چاپ لفاف های بسته بندی باکیفیت بالا توسط روتوگراور چندان نزدیک به نظر نمی رسد.

تاریخ چاپ گراور به سال ۱۳۰۰ میلادی، دوره رنسانس و كار هنرمندان ایتالیایی در آن زمان بر می گردد. اونچه این هنرمندان به آن مشغول بودند حكاكی‌های ظریفی بود كه بر سطح نرم الواح مس و با دست صورت می‌گرفت. طرح ها در جایی كه بر روی مس حكاكی می‌شدند، كانال‌ها یا حفره‌هایی را باقی می‌گذاشتند كه مركب رو به هنگام چاپ در خود نگاه می‌داشت.

بنابراین اونچه كه امروزه تحت عنوان اینتاگیلو یا چاپ گود می‌شناسیم ریشه‌ای ایتالیایی داره و به معنای چاپ از روی سطح یا طرح گود شده است. در این میان چاپ گراور اشاره به روش صنعتی چاپ گود داره كه مختص چاپ‌های با تیراژ بسیار بالا است.

به هر حال چاپ هلیو در طول زمان پیشرفت و رواج بسیاری داشته تا جایی كه به عنوان یك روش چاپی سریع و با كیفیت بسیار بالا، امروزه كاربردهای مختلفی داره. اولین لوح چاپ گود (نه سیلندر گود) با روش عكاسی در حدود سال ۱۸۱۴ توسط جوزف نیكفور نیپكه ابداع شد. ایشان روش خود را هلیوگرافی نامید روشی كه در اون گراور مسی برای چاپ به دستگاه بسته می‌شد. بعدها فاكس تابلوت روش نیپكه را تصحیح كرد و نخستین فیلم نگاتیو رو برای ساخت لوح به روش هلیوگرافی افزود. 
اما شخصی كه به عنوان مخترع چاپ هلیو شناخته شده كارل كلیف هست.

كلیف كارش را با اسید كاری گراور حساس به نور و عكاسی شده در ۱۸۷۵ شروع كرد. او سرانجام در سال ۱۸۷۹ روش هلیوگرافی خودش رو تكمیل كرده و اون را در انجمن عكاسی وین معرفی كرد. البته نسخه‌های چاپی كلیف نمونه‌هایی با كیفیت بسیار بالا بود كه نظر مجموعه داران آثار هنری را جلب می‌كرد با این حال روش كلیف در ابتدا از محدوده شهر وین بیرون نرفت زیرا نمی‌خواست اسرار كار خودش رو افشا كنه. به هر ترتیب سرانجام زمانی كه روش خودش رو به فروش رسوند پرده از اسرار خود برداشت، اما تا هنگام مرگ در سال ۱۹۲۶ روش خودش رو ارتقا داد.

«انقلابی ترین حركت او تبدیل چاپ گود از روی گراور مسطح به چاپ از روی سیلندر بود. 
او نخستین ماله یا تیغه بلید را در روش گود ابداع و حتی نخستین سیستم چاپ رنگی گود با دستگاه رول را طراحی كرد. او بدین ترتیب اصطلاح سیستم چاپ رتوگراور از روی سیلندر را رواج داد.»

 

شماتیک یک دستگاه چاپ گراور ۲ رنگ مربوط به سال ۱۹۰۷

بعد از آنكه كلیف اسرار كار خود را فاش كرد، دیگران به روش رتوگراور روی آوردن و طراحی تجهیزات برای این روش شروع شد. با آغاز قرن بیستم روتوگراور به عنوان روشی برای چاپ های ظریف و با كیفیت در همه جا رواج یافت. در دهه ۱۹۲۰ دستگاه‌های چاپ عظیم چهار و پنج رنگ وارد روش گراور شدند و انواع كارت پستال، تقویم، كتاب‌های هنری و حتی مجلات بصورت تمام رنگی چاپ شد.

چاپ هلیو یا همان روتوگراور، سیستم چاپ گود است با کیفیتی بسیار نزدیک به چاپ افست.

هر چند مراحل آماده سازی این نوع چاپ بسیار گرانتر از انواع دیگر، چاپ چون افست و فلکسو می باشد. 
اما برای چاپ ایده آل به شکل رول بر روی BOPP و موادی از این قبیل، بهترین انتخاب محسوب می شود. بخصوص اینکه مصرف لفاف هایی از این نوع برای کارخانجات تولیدی همیشگی و با تیراژ بالا باشد.

دلیل آن هم این است که با سیلندر تهیه شده، می توان در تیراژ میلیونی چاپ کرد در حالی که در روش افست برای تیراژهای بالا بایستی زینک های مجدد تهیه کرد.

چاپ هلیو دارای دستگاه های بسیار بزرگ و دارای بیشترین سرعت چاپ در صنعت چاپ می باشد که توانائی چاپ با بالاترین کیفیت و ارزانترین قیمت چاپ در دنیا همچنین توانایی چاپ بصورت رول تا عرض های متفاوت و چاپ چندین رنگ بصورت همزمان را دارا می باشد چاپ بر روی میکرون های کم و بالا را به راحتی انجام می دهد و محدودیتی در جنس مواد چاپ شونده ندارد.